Mijn interview met Ouders van nu

Vanaf het moment dat je zwanger bent, zijn je lichaam en brein druk bezig met de groei en bescherming van je baby en de voorbereiding op het ouderschap. Alles is gericht op een nieuwe toekomst samen en vanaf het begin groeit er een liefdevolle band. Ook je relatie komt in een nieuw licht te staan door de zwangerschap. En dan stopt het plotseling. Je wordt moeder en vader en tegelijk verlies je je kind. Geboorte en dood zijn niet met elkaar te rijmen, en toch is dat de werkelijkheid waar je in terechtkomt. De schok en het verdriet ervan zijn ontzettend ingrijpend.

In 2019 werden 790 kinderen dood geboren na een zwangerschap van 22 weken of meer. Er kunnen allerlei oorzaken meespelen, maar vaak wordt er geen oorzaak gevonden. Voor ouders die dit meemaken is de impact onbeschrijfelijk.

Stilgeboorte of verliesgeboorte

Als je baby vlak voor of tijdens de bevalling overlijdt, sta je voor de onmogelijke opgave om met die wetenschap de geboorte door te maken. Het komt ook voor dat een baby onverwacht overlijdt bij de geboorte, of in de uren of dagen erna. Allereerst is er de enorme schok, het ongeloof. Je kunt je verdoofd voelen, alsof je het niet echt meemaakt, of je kunt heel wisselende, heftige emoties ervaren. Angst en paniek, overweldigend verdriet, momenten van hoop dat het niet waar blijkt te zijn, boosheid, de liefde voor je baby. De emoties kunnen ook fysiek pijn doen of je het gevoel geven dat je niet kunt ademen.

Sommige ouders willen hun overleden baby het liefst tegen zich aan houden, ervoor zorgen. Andere ouders durven hun baby niet te bekijken. Er is geen goed of fout. Voor de verwerking wordt aangeraden om kennis te maken met je baby, maar dat kan ook door iemand foto’s te laten maken, die je later bekijkt. Trots en bewondering horen er ook bij: je bent bevallen, je hebt een baby op de wereld gezet, de allerliefste en mooiste die er is.

Ouders die de bevalling van hun overleden baby beschrijven, benoemen vaak de oorverdovende stilte. Het eerste babyhuiltje blijft uit. In plaats van doodgeboorte wordt daarom ook wel het woord stilgeboorte gebruikt, en sommige ouders vinden verliesgeboorte een fijner woord.

Herinneringen maken na je baby verliezen

Na een stilgeboorte kun je ervoor kiezen om je baby bij je thuis te hebben. Als je dat liever niet wilt, kan je baby in een speciale rouwkamer in het ziekenhuis of bij de uitvaartverzorger blijven. Misschien kun je ervoor kiezen om je baby op te baren in water. Dit heet de watermethode en dit kan in het ziekenhuis en ook thuis. Vaak helpt het ouders om in de tijd tot de begrafenis of crematie veel bij hun baby te zijn. Om de komst van hun kind te eren en tastbare herinneringen te maken.

Hoe moeilijk het ook is, later kun je heel blij zijn met de tijd die je samen hebt doorgebracht. Het is alles wat je hebt. Ondanks het verdriet kunnen je als ouder ook van deze momenten genieten. Misschien wil je je baby in het wiegje leggen dat je met zoveel zorg hebt uitgezocht. Foto’s maken, voorlezen, een doos maken om herinneringen in te bewaren, je kind knuffelen, ermee wandelen: doe waar je je goed bij voelt. Alles wat je je kind wilt en kunt geven, is goed. Ook vrolijke momenten. Het is heel logisch als je je baby niet alleen wilt omringen met verdriet, maar juist wilt geven wat andere baby’s ook krijgen.

Kraamvisite na je baby verliezen?

Het voelt misschien gek om kraamvisite uit te nodigen en het kan enorm confronterend zijn. Maar voor familie en vrienden is het meestal heel fijn om je baby te ontmoeten. Ze willen vast niets liever dan jou steunen op de manier waar jij behoefte aan hebt. Ze willen begrijpen wat je doormaakt. En ook zij verliezen een heel geliefd kindje, waar ze verheugd op hebben gewacht. Het helpt om later samen te praten over je baby als jouw dierbaren hem of haar hebben gezien en misschien ook vastgehouden. Zo krijgen jullie ook gedeelde herinneringen. Weet ook dat je niemand iets verplicht bent. Het is uiteraard aan jou en je partner of je mensen uitnodigt en wie dat zijn.

Kraamzorg na je baby verliezen

Na de bevalling heb je recht op kraamzorg. Ook als je baby is overleden. Extra verzorging voor jou en je partner kan hard nodig zijn. Je bent bevallen en moet fysiek herstellen, maar ondertussen ben je ook bezig met afscheid nemen en het regelen van een uitvaart. Alle overweldigende emoties die voorbijkomen kosten veel energie. De kraamverzorgster is er om in de gaten te houden hoe het met je gaat, zorgt ervoor dat je toch wat te eten binnenkrijgt en kan huishoudelijke taken overnemen. Als je andere kinderen hebt, kan zij zich over ze ontfermen.

Vaak hebben kraamzorgbureaus personeel dat ervaring heeft met stilgeboorte. Het is fijn als je niets hoeft uit te leggen en de kraamverzorgster weet hoe ze zich in deze situatie het beste kan opstellen. Hoeveel uur kraamzorg je krijgt hangt af van je situatie en kan per zorgverzekering verschillen.

Begraven of cremeren

Volgens de wet moet een baby die is geboren na 24 weken zwangerschap, of die langer dan 24 uur heeft geleefd, worden begraven of gecremeerd. Voor baby’s die voor 24 weken zwangerschap zijn geboren, zijn deze regels er niet. Het ziekenhuis kan dan een crematie regelen. Vaak is er dan ook geen uitvaart, maar nemen de ouders samen afscheid. Het is heel onwerkelijk om in de week na je bevalling de uitvaart van je kind te regelen. Toch vinden ouders het vaak ook heel fijn om dit voor hun baby te kunnen doen. Muziek of gedichtjes uitzoeken, een verhaaltje om voor te lezen. Een uitvaartverzorger kan je hierbij helpen en regelt de uitvaart. Er bestaan uitvaartverzorgers die vanuit hun eigen ervaring zijn gespecialiseerd in afscheid na een stilgeboorte, kijk bij de tips onderaan.

Psychische verwerking

Rouw is de pijnlijkste vorm van liefde. Het besef dat je leven verdergaat zonder je baby kan ondraaglijk zijn. Maar de liefde die je voelt voor je kind kan je ook troosten. Hoe je rouwt, is heel persoonlijk. Iedereen doet dat op zijn of haar eigen manier. Jij en je partner kunnen hier ook heel verschillend mee omgaan. De pijn kan zich op allerlei manieren uiten en dat kan steeds anders zijn. Daarmee verandert je behoefte ook. Soms wil je praten, soms samen huilen, soms schreeuwen, of stil zijn en elkaar vasthouden, soms ben je het liefst alleen. Je kunt verschrikkelijk boos zijn, denken dat je gek wordt, of je heel schuldig voelen. Weet dat alle gevoelens er mogen zijn. Dat je je schuldig voelt, of denkt dat je hebt gefaald, betekent niet dat dat ook zo is. Door erover te praten met je partner, je verloskundige of een professionele hulpverlener krijg je inzicht in je gevoelens en worden ze hanteerbaar.

Lichamelijke verwerking na je baby verliezen

Rouwen kost heel veel energie. Het is hard werken, mentaal en fysiek. Het kan zich lichamelijk uiten in onder meer zware vermoeidheid, hoofdpijn of buikpijn en misselijkheid. Je kunt moeite hebben met eten, slecht slapen of erge nachtmerries hebben. Moeders moeten daarbij ook herstellen van de zwangerschap en de bevalling. Door het ontzwangeren kun je last hebben van allerlei ongemakken en je kunt stuwing krijgen, omdat de borstvoeding op gang is gekomen. Er zijn medicijnen om dit tegen te gaan en het dragen van een strakke beha kan de aanmaak van melk verminderen.

Hoe verloopt de rouw om een baby?

Hoe het rouwproces precies zal zijn, is moeilijk te zeggen. Er zijn geen fases die je één voor één doorloopt tot het ‘klaar’ is. Als er al fases te onderscheiden zijn, lopen ze door elkaar. Er is ook geen moment waarop het over zou moeten zijn. Een dag kan heel zwaar beginnen, en later toch lichte uren hebben. Je kunt het gevoel hebben dat het beter gaat en even later weer in een zwart gat vallen. Op onverwachte momenten kan het je enorm overvallen.

Ouders vinden het idee van verwerking, of je baby verliezen ‘een plek geven’, lang niet altijd van toepassing. Het missen van je kind gaat immers nooit over. Ook blijft de band met je kind bestaan, maar in een andere vorm. Dat kan heel erg zoeken zijn. Je kunt het ook zien als leren omgaan met het gemis en verdriet, en dat dat telkens anders kan zijn.

Soms zeggen ouders dat ze het gemis hebben verweven in hun leven. Je kunt je weer gelukkig gaan voelen terwijl de pijn van je baby verliezen aanwezig blijft – soms even niet voelbaar en soms ineens weer overweldigend. Regels voor het omgaan met het gevoel dat vrijkomt bij je baby verliezen bestaat niet, je zult vanzelf ontdekken hoe dit werkt bij jou.

Je baby verliezen: tips voor jou

• Een rouwtherapeut kan je ondersteunen bij het rouwproces. Vaak kun je een paar weken na de bevalling terecht.
• Je kunt – maanden later – behoefte hebben om te praten met je verloskundige of ziekenhuispersoneel dat bij de bevalling aanwezig was. Misschien komen er nieuwe vragen in je op. Neem dan gerust weer contact op.
• Als je andere kinderen hebt, praat met ze over hun broertje of zusje. Er zijn mooie prentenboeken om samen met je kinderen te lezen. Soms kan het verstandig zijn om voor je kinderen begeleiding te zoeken, bijvoorbeeld door een kinderpsycholoog. Voor kinderen is het verlies van een broertje of zusje net zo ingrijpend. Ook omdat ze het verdriet van hun ouders voelen. Het is belangrijk dat daar aandacht voor is, zeker als je er zelf tijdelijk niet genoeg ruimte voor hebt.
• Soms krijg je in het ziekenhuis twee dezelfde knuffelbeestjes mee: één om te houden en één om aan je baby mee te geven in de kist. Je kunt dit ook zelf kopen, dat kan helpen je verbonden te blijven voelen.

Je baby verliezen: tips voor de omgeving

• Verdriet is niet te meten, en hangt niet af van de oorzaak of het moment van het overlijden van een kind. Je kunt een stilgeboorte ook niet vergelijken met andere manieren waarop ouders hun kind verliezen. Zoek niet naar verzachtende omstandigheden, zeg niet ‘misschien is het beter zo’, maar luister naar hoe de ouders het verlies ervaren en erken hun verdriet.
• Het woord ‘miskraam’ of ‘doodgeboorte’ kan heel pijnlijk zijn. Vraag de ouders welke woorden ze liever niet horen en welke ze wel fijn vinden.
• Realiseer je dat de ouders niet alleen behoefte hebben aan aandacht voor het verlies, maar ook voor het feit dat ze vader en moeder zijn geworden. Misschien vinden ze het fijn om de babykamer of foto’s van hun baby te laten zien, of te vertellen over de mooie momenten die er waren. Misschien willen ze naast condoleancekaarten ook graag lieve geboortekaartjes krijgen.
• Zeg niet alleen dat je er voor ze bent, maar neem zelf het initiatief voor contact. Rouwen kan zo vermoeiend zijn dat ouders het niet kunnen opbrengen om jou te bellen, terwijl ze het wel fijn vinden om je stem te horen.
• Vind je het moeilijk om een gesprek te beginnen, dan kun je ook voorstellen om een wandeling te maken. Of samen naar het graf te gaan. In een sfeer van stille, liefdevolle aandacht komen de woorden vaak vanzelf.
• Ga niet krampachtig op zoek naar gespreksstof. Je hoeft niets op te lossen, dat kan ook helemaal niet. Zeg liever eerlijk dat je praten best lastig vindt, maar graag wilt luisteren.
• Noem de naam van de baby als je over hem of haar praat. Veel ouders merken dat hun kind na een tijd niet meer bij de naam wordt genoemd, dat doet pijn.
• Op de geboortedag of een feestdag krijgen de ouders waarschijnlijk veel aandacht, maar er kunnen ook lange perioden zijn dat ze zich alleen voelen met hun verdriet. Laat juist ook op gewone dagen weten dat je aan ze denkt.
• Elk jaar op de tweede zondag in december is het Wereldlichtjesdag. Over de hele wereld steken mensen om 19.00 uur een kaarsje aan voor een overleden kind. Je kunt aanbieden met de ouders mee te gaan als hiervoor een bijeenkomst wordt georganiseerd in de buurt. Of steek thuis een kaars aan en stuur de ouders een foto om ze te laten weten dat je hun kind niet vergeet.